حتما تا کنون با تلگرام آشنا هستید، پیام رسانی که در کشور ما به خوبی جای خود را باز کرده و استفاده کنندگان بسیاری دارد، تا جایی که مدیر آن صحبت از کاربران ۲۰ میلیونی می‌کند. اما آیا به واقع ما از تلگرام یا ابزارهای پیام رسانی همانند غرب و سایر کشورها استفاده می‌کنیم؟

پاسخ طبیعتاً نه خواهد بود، دلایل آن در دو قسمت خلاصه می‌گردد، بخش اول مرتبط با فیلترینگ و عدم دسترسی به سایر محصولات مشابه و بخش دوم فرهنگ استفاده از آن است.

در مبحث فیلترینگ اولین بخش دسترسی به شبکه‌های اجتماعی مطرح می‌شود. همانطور که می‌دانید کاربرد ابزارهای پیام رسان برای مردم به صورت شبکه اجتماعی درآمده، یعنی محلی برای تغذیه خبری و اشتراک گذاری اطلاعات و از سوی دیگر تبدیل به محلی برای آشنایی با سایر کاربران ناآشنا شده است.

عمده دلیل این تغییر کاربرد که فقط به تلگرام محصور نیست و سابقه آن در پیام رسان‌های دیگر دیده شده به این بر میگردد که کاربران از شبکه‌های اجتماعی نظیر فیس بوک و توییتر استفاده نمی کنند، در نتیجه نیازی که برای کاربر به وجود آمده از طریق ابزارهای دیگر اجرایی می شود و این دقیقاْ نقطه ای است که ظرفیت استفاده را دچار بحران می‌کند و کاربران به جای پیام رسانی برای دوستانی که از قبل آنها را می شناسند شروع به یافتن دوست جدید می‌کنند که در عکس جریانی است که برای همه دنیا رواج دارد.

و فیلترینگ در دراز مدت و البته با سیاست از کار انداختن ابزارهای عبور از آن و باز گذاشتن ابزارهای پیام رسان باعث شده که کاربرانی که باید در شبکه های اجتماعی مختلف باشند همگی به سمت ابزار در دسترس یعنی پیام رسان هجوم ببرند. پیامد این هجوم باعث شده که بسیاری از کاربران با هدف کاربردهای شبکه‌اجتماعی بدون فرهنگ سازی یا دانش نسبت به کاربرد هر طیف از ابزارهای خدمت رسانی شروع به استفاده از آن کنند. کاری که متولیان فیلترینگ انجام دادند در واقع با دانش قبلی باعث مهاجرت یا استفاده کاربران از سرویس هایی می شوند که قابل دسترسی هستند و بدین گونه تعداد بسیاری از کاربران از دسترسی به سرویس های مشابه خارجی نفی می شوند. بسیاری از کاربران دسترسی راحت به سرویس با سرعت بالاتر را نسبت به عبور از فیلترینگ ترجیح می دهند و همین مسئله باعث شده تا فیلترینگ تبدیل به ابزاری برای جهت دهی استفاده از کاربران شود.

در مبحث فرهنگ استفاده که خود بحث ترکیب فرهنگ غرب با فرهنگ جامعه کشوری است که اغلب آنها به صورت ایزوله هستند خود مسئله ای کلان است و سابقه طولانی ای از حضور تلفن، سرویس های پیامکی، ابزارهای پیام رسان اولیه اینترنتی، شبکه های اجتماعی و حالا ابزارهای پیام رسانی بر روی تلفن همراه دارد. در قدیم به خاطر عقب بودن کشور از موج تکنولوژی روز جهان همیشه دید هیجانی استفاده از آن برای کاربران وجود داشته که با آن ابزار همان کاربردهایی که در آن ایزوله بودند را پیاده سازی می کردند. برای مثال همان فرهنگ ویدئو و جابجایی آن بر روی بلوتوث در سالها پیش اکنون بر روی ابزارهای پیام رسانی در حال انجام است و با نیم نگاهی به این مسئله متوجه خواهیم شد که فرهنگ استفاده به خاطر ایزوله بودن نسبت به مسائلی که هیچ گاه حل نشد و برعکس جلوی آن گرفته شد با حضور تکنولوژی و ابزارهای جدید خود را بروز می دهد.