فرهنگ مجازی ایرانی
فرهنگ کلمه‌ای که خیلی‌ها استفاده می‌کنیم و حرف از نبودش می‌زنیم اما هیچ وقت کسی اون رو بررسی نکرده٬ اغلب نسبی و از دید خود ناقد بوده٬ اما فرهنگ مجازی یا در واقع فرهنگ کاربران ایرانی در اینترنت واقعاً چگونه است؟
ابتدا فرهنگ را باید تعریف کنیم٬ برای همین به ویکی‌پدیا و آفتاب مراجعه می‌کنیم:
فرهنگ را ادوارد تایلور (۱۹۱۷-۱۸۳۲)، مجموعه پیچیده‌ای از دانش‌ها، باورها، هنرها، قوانین، اخلاقیات، عادات و هرچه که فرد به عنوان عضوی از جامعه از جامعهٔ خویش فرامی‌گیرد تعریف می‌کند. هر منطقه از هر کشوری می‌تواند فرهنگی متفاوتی با دیگر مناطق آن کشور داشته باشد. فرهنگ به وسیله آموزش، به نسل بعدی منتقل می‌شود؛ در حالی که ژنتیک به وسیله وراثت منتقل می‌شود.
با این تعریف هر کشور یا منطقه‌ای فرهنگ خاص خود را دارد٬ پس باید به دنبال تعریف یا توضیح فرهنگ ایرانی باشیم٬ ویکی‌پدیا می‌گوید:
عوامل اصلی شکل گرفتن فرهنگ ایران را می‌توان در امپراتوری پارسیان (هخامنشیان)، دوران شاهنشاهی ساسانیان، سلطه اعراب، حملات مغول و دوران صفوی جستجو کرد. برای شناخت فرهنگ ایران باید به کشورهای مستقلی که در پیرامون ایران هستند نیز نگریست. افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان، جمهوری آذربایجان و حتی ارمنستان و گرجستان و همچنین کردهای عراق و ترکیه و پاکستان همگی کم یا زیاد گوشه‌ای از فرهنگ ایران را به ارث برده‌اند. حتی سرود ملی پاکستان به زبان پارسی است.
در مجموع می‌توان عناصر فرهنگ ایرانی را که فراتر از مرزهای سیاسی ایران است به اختصار چنین برشمرد: ۱- زبان پارسی و دیگر زبان‌های ایرانی ۲- اعیاد ملی از جمله نوروز و شب یلدا و تقویم هجری شمسی ۳- دین اسلام و به ویژه مذهب تشیع ۴- دین‌ها و آیین‌های زرتشتی، مهرپرستی و ۵- هنر ایرانی (ادبیات و شعر پارسی، معماری ایرانی و غذای ایرانی)، ۶-فرهنگهای محلی اقوام ایرانی
فرهنگ چند عامل مشخص دارد:
دانش – از نظر من یکی از مهم‌ترین عامل فرهنگ می‌باشد چرا که بر پایه آن دست به انجام کاری می‌زنند. (مرتبط)
باورها – یکی دیگر از مهم‌ترین عوامل فرهنگ که در ایران بیشتر مردم عملکردشان بر اساس باور و تجربه (درست یا غلط) اندوخته‌اند. ویکی‌پدیا به نقل از قدرت باور می‌گوید:
باورها یا اعتقادات مجموعه‌ای از افکارند که به زندگی معنا می‌بخشند. باورها ادراک ما از هستی را می‌سازند. چنین اندیشه می‌شود که باورها نقش فرماندهی در مغز دارند و زمانی که فکر می‌کنید که امری درست است، باور شما به مغز فرمان می‌دهد تا به دنبال چیزی باشد که از اعتقادات شما حمایت کند.
و من فکر می‌کنم٬ که درصد زیادی از کنش‌های مردم بر اساس باور خودشان است٬ حال یا با باور مذهبی ویا باورهای غلط دیگر اما هرچه هست نقش بسزای آنها انکار ناپذیر می‌باشد.
اخلاق – اخلاق به عنوانی نحوه رفتار و عملکرد افراد نسبت به عرف جامعه می‌باشد که ویکی‌پدیا آنرا به شکل زیر توضیح می‌دهد:
اول: تمییز فردی (خوب از بد) و دوم: روش‌های رفتاری که گاه به عنوان «عرف رفتاری» نهادینه شده در یک گروه فرهنگی، مذهبی، اجتماعی یا فلسفی شناخته می شود. اخلاقیات فردی با اهداف درست یا غلط، انگیزه‌ها یا اعمال تعریف و تمییز داده می شوند؛ اهدافی که آموخته شده اند، ایجاد شده اند و یا از طرف اشخاصی که در گروه هستند، توسعه یافته اند.
هنر – که ارتباطی از اون رو توی فرهنگ مجازی پیدا نمی‌کنم یا در واقع درک نمی‌کنم.
سایر اجزا – شامل آیین و سنت‌ها و موارد دیگری که بر روی باورها و به طوری کلی روی فرهنگ تأثیر دارد. اردشیر بهمردی در «ریشه‌های واژهٔ فرهنگ در دورهٔ میانه» می‌گوید:
بخشی از فرهنگ را هم سنت‌ها و مراسم می‌سازند. آنها تفکر و باوری‌اند که برخوردار از آدابی تکرارشونده‌اند. به سخن دیگر، آیین‌ها و سنت‌ها اعمالی تکراری پیرامون فرهنگ‌اند. همین فرهنگ است که مرزهای یک جامعه و باورهای مردمان آن را مشخص می‌کند و هویت آنان را شکل می‌دهد و می‌سازد.
حال کافیست بخشی از این فرهنگ را در هنگام بازخورد با شبکه‌های اجتماعی٬ کامنت‌های وب‌سایت نارنجی٬ کامنت‌های وب‌سایت بازار و آکادمی موسیقی و خیلی جاهای دیگر مشاهده کنید٬ آنگاه متوجه خواهید شد که عرف جامعه چیز دیگریست! توهم ناشی از فهم و دانش بالا (که باورهای غلط به این قضیه دامن می‌زنند) و نداشتن اخلاق و رفتار درست و متوسل شدن به هر راه و روشی برای اعمال سلیقه و نظر خود وضعیت کنونی فرهنگ ایرانی مجازی است. افرادی که برای هر پیش‌آمدی دست به لشکرکشی می‌زنند٬ دوست دارند همه در چارچوب خوش‌آمد آنها باشند و تحمل هیچ حرفی مخالف خود را ندارند چرا که همیشه خود را برتر از دیگران می‌پندارند و دوس دارند که همه افراد مطابق میل خودشان باشند.
کارکرد بسیاری از قابلیت‌های شبکه‌های اجتماعی نظیر فیس‌بوک و توییتر برای ایرانی‌ها عوض شده٬ کافیست به این صفحه سری بزنید تا کارکرد عمومی فیس‌بوک برای اغلب مردم دنیا را ببینید٬ آنگاه کارکرد شبکه اجتماعی فیس بوک برای کاربران ایرانی را هم اینجا ببینید!
شاید واقعاً ما با اجتماع فرق داریم و دلخوش به معدود افرادی که آنها را در شبکه‌های اجتماعی دنبال می‌کنیم شده ایم هرچند که رفتار آنها هم گاهی وقت‌ها کاملاً به بقیه نزدیک می‌شود!
